2011 yılından bu yana zor dönemlerden geçen Van, çatışmaların yeniden başladığı şu süreçte yine sıkıntılı bir süreçten geçiyor. Önce depremle sarsılan ardından da ardı arkası gelmeyen problemlerle yüzleşen Van yeniden huzur ortamının bozulduğu bir süreci bölge kentleriyle beraber yaşamaya devam ederken tam da bu noktada ortaya konulan verilen kentin geldiği noktayı iyice gözler önüne serdi.

TÜİK’in son yılları analiz eden bir çalışmasında ortaya çıkan rakamlar Van’ı enine boyuna analiz ederken Van Bölge Müdürü Özer Coşğun’un sunumuyla hazırlanan verilen şimdiye kadar dile getirilen tüm sıkıntıları adeta rakamlarla ortaya döktü. Zira deprem sonrası kendi nüfusundan büyük göç veren ama çevre illerden de bir o kadar göç alan kentte beyin ve sermaye göçünün yaşandığı somut olarak ortaya konulurken bunun diğer alanları nasıl etkilendiği de açıkça görülüyor. Van’da nüfus artmasına rağmen hane halkında erimeler yaşanırken işsizlik üst seviyelerde seyretmeye devam ediyor. İş bulma oranlarının da aynı seviyede düşük olduğu kentte Kapıköy gibi bir değere rağmen çevre illerden adeta hiç verim alınamıyor. Van’a en büyük göçü veren Hakkari yıllık 400 milyon dolara varan ihracat rakamlarını görürken Van son 5 yıldır 30 milyon doların dahi üstüne çıkamıyor. Tarımda en büyük, en verimli toprakların sahibi olan, en çok küçükbaş hayvanın sahibi olan kent tarımın da avantajlarını yaşayamazken çok tüketip az üreten bir nüfus ile gün geçtikçe kalabalıklaşan bir kent olmayı sürdürüyor…

Türkiye İstatistik Kurumu Van Bölge Müdürü Özer Coşğun, ‘Sayılarla Türkiye’ adlı çalışmasında Van, Muş, Bitlis ve Hakkari illerine dair istatistikleri paylaştı. Son yıllardaki göç, ekonomik, sosyal ve diğer değişimleri rakamlarla paylaşan Coşğun, Van’a dair önemli tespitlere yer verdi. 2011 yılında yaşanan depremin öncesi ve sonrasındaki farkların gözle görülür bir şekilde kente yansıdığının fotoğrafının çıktığı çalışmada Van’ın depremle birlikte ciddi bir göç sirkülasyonuna girdiği gözlenirken, kentteki değişimin diğer tüm alanlarda da belirgin bir şeklide etki ettiği görülüyor. Coşğun’un çalışmasında sadece göç değil nüfus, eğitim, sağlık, turizm, hayvancılık gibi bir çok sektör ve veriler yer alıyor. İşte TÜİK’in Van ve bölge illerine dair o çalışmasının öne çıkan detayları:

DEPREMLE ERİYEN NÜFUS, ERTESİ YIL UÇUŞA GEÇTİ!

TÜİK’in 2008-2014 yılları arasını kapsayan çalışmasındaki önemli detaylardan biri hiç şüphesiz kentin ve bölgenin nüfus rakamları oldu. Bilindiği gibi 2011 öncesinde de nüfusun büyük oranda arttığı Van’da 2011 depreminden sonra büyük bir göç yaşandı. Bu göç kentteki nüfus artışına da ciddi bir etki ederken, Van’da depremle birlikte nüfus artışında da bir düşüş yaşandı. Şöyle ki TÜİK’in verilerine göre 2008-2009 yılları arasında Van’ın nüfus artış hızı binde 17,7 olurken bu rakam 2009-2010 yılları arasında 12,7’de seyretti. Büyük bir depremle yüzleşen Van’da deprem artışa büyük darbe vururken Van’ın nüfus artış hızı 2010-2011 yılları arasında yüzde -12,5’e kadar düştü. Depremin ilk yılında bu düşüşü yaşayan Van’da geri dönüşler ve göçlerle birlikte sonraki yıl bu rakamlar adeta zirveye çıktı. 2011-2012 yıllarında Van’ın nüfus artış hızı binde 28,4 olarak saptanırken artış 2012-2013 yılında 17,1; 2013-2014 yılında yüzde 14,3 olarak da devam etti. Nüfusu son birkaç yıldır 1 milyonu aşan Van’da böylelikle depremdeki düşüşe rağmen ertesi yıllarda gelen büyük bir göçle birlikte bu rakam her geçen gün artarak katlanmaya devam etti.

VAN’DA HANE HALKI AZALIYOR!

Araştırmada nüfusla birlikte aile ve hane düzeyinde çalışmalara dair istatistikler de paylaşılırken Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü çalışmasında Van Hakkari ve Muş’un ardından 3’üncü sırada yer aldı. Hakkari’de 2014 yılında hane halkı büyüklüğü yüzde 6,57 olurken, Muş 5,97; Van ise 5,76 oldu. Böylelikle Van’da hane halkında yaşanan küçülmeler devam etmiş oldu.

VAN GÖÇTÜ GİTTİ!

2011 yılında yaşanan depremle birlikte nüfusunda büyük bir değişim dönüşüm yaşayan Van, büyük oranda göç verdi. Önce deprem ardından da sosyal ve ekonomik hayatta yaşanan sorunlar nedeniyle beyin ve sermaye göçü veren kentte bu rakamlar katlanarak devam etti. Yıllardır Van’da ikamet eden Vanlıların gitmesine rağmen çevre illerin göçlerle kentin nüfusu hiç düşmezken buna rağmen göç rakamları istatistiklere da yansıdı. İllerin aldığı ve verdiği göç (bin kişi) ile ilgili çalışmada Van çevre illerde hem aldığı göç hem de verdiği göç ile zirvede yer alırken 2013-2014 yılları arasında Van’ın aldığı göç 27,6 alırken verdiği göç ise 44,4 olarak araştırmalara yansıdı. Van’a en çok göç veren 3 kent olan Hakkari, Bitlis ve Muşta ise rakamlar şu şekilde oluştu. Hakkari: aldığı göç yüzde 7,2 verdiği göç 10,9. Muş: aldığı göç 12,1 verdiği göç 22,7. Bitlis: Aldığı göç 11,4 verdiği göç 17,5. Böylelikle Van’ın aldığı göçün iki katı kadar nüfusundan göç verdiği de istatistiklere yansımış oldu.

İŞSİZLİKTE DE İŞ BULMADA DA SONLARDAYIZ…

Kentin analiz edildiği en önemli alanlardan biri ise ekonomi oldu. Zira 2011 yılında yaşanan depremden sonra bir türlü toparlayamayan Van’da yaşanan ekonomik kriz kenti derinden sarsmaya devam ediyor. Krizle birlikte biriken borçlar, sermaye göçü kenti iyice krize sokarken çatışmalı süreçle birlikte de ekonomik sirkülasyon iyice düşmeye başladı. Bu rakamlar hali hazırda piyasaya net bir şekilde yansırken kentin ekonomisine dair araştırmalar şöyle yansıdı: 2014 yılı iş gücü verileri ile ilgili araştırmalarında aralarında Van, Bitlis Muş ve Hakkari’nin bulunduğu bölgede İşsizlik oranı tüm bölgelerden yüksek olurken bu oran yüzde 13,5 olarak belirlendi. İstihdam oranı da Türkiye’nin geneline göre en düşük seviyede seyrederken bölgede bu oran yüzde 42,0’da kaldı.

İHRACATTA DİPTE, İTHALATTA ZİRVEDEYİZ!

Son günlerde yaşanan olaylardan dolayı kapanan Kapıköy hala kentin en büyük umudu olarak dururken, dış ticarette yıllardır yapılamayan çıkış aranmaya devam ediyor. Bir türlü Kapıköy’den istediğini alamayan Van’ın dış ticaret rakamları bulunduğu konum itibariyle zayıf kalırken komşu kentlerle yapılan ticarete bu kadar uzak kalınması üzmeye devam ediyor. Zira Türkiye’de dış ticaret son yıllarda büyük bir artışa geçerken Van bu rakamdan faydalanmamaya devam ediyor. Ülkeden en çok ihracat yapan 5 ülke Almanya, Irak, İngiltere, İtalya ve Fransa olurken Irak’a yakınlığına rağmen Van’ın bundan çok faydalanmadığı ortaya çıkıyor. Neredeyse tüm alanlarda Van ve bölge illerinin en gerisindeki Hakkari konumunu en iyi şekilde değerlendirirken istatistiklerde ihracatta adeta Van’a fark attığı da gözle görülür bir şekilde yansıyor. İllere göre ihracatta Van 2012 yılında milyon 21,7, 2013’te 26,7 milyon, 2014’te 33,3 milyon ve 2015 Temmuz ayına kadar 11,6 milyon Dolar seviyelerinde seyrederken Hakkari’de ise bu sayının 400 milyon dolar ye yakın seviyelerde seyrettiği görülüyor Öyle ki 2014 yılında 389,4 milyon dolarlık ihracat yapan Hakkari’de Temmuz 2015’e kadar 173,4 milyon dolarlık bir oran yakalanmış durumda. İran ve Irak’a olan konumuna rağmen ihracatta istediğini almayan Van ithalatta ise adeta uçuyor. Öyle ki 2013 yılında 57,2 milyon dolar ithalat yapan Van’da bu rakamlar 2014 yılı Temmuz ayına kadar yüzde 22,4 milyon dolara varmış durumda.

ARTIK OKUYORUZ YAZIYORUZ!

Son yıllarda eğitim-öğretimde yapılan revizyonlarla eğitim sistemi önemli gelişmeler katederken Van’ın Türkiye sıralaması sonlarda seyretmeye devam ediyor. Başarı sıralamasında istediğini alamayan kentte eğitim-öğretime dair çalışmalar depremden sonra işadamlarının da desteği ile neredeyse 5 katına çıkarken bu çalışmalar okullaşmaya, öğrenci başına düşen öğretmene ve dersliğe de olumlu yansıdı. Kentte 6 yaş üzeri okuryazar nüfus oranı 2011 yılında yüzde 86,3’lerde iken bu rakam 2014 yılında 90,7 oldu. Genel okullaşma oranlarında ilkokul yüzde 99,0 düzeyinde seyrederken ortaokul yüzde 88,0 olarak tespit edildi. Van’ın okullaşmasında en düşük düzey Ortaöğretim (Lise)’de görülürken lise okuma oranı yüzde 52,4’lerde kaldı. Öte yandan 2014-2015 yıllarında Van’da öğretmen başına düşen öğrenci sayısı ilkokulda 24, ortaokulda 21, lisede ise 18’e kadar düştü. Ha keza derslik başına düşen öğrenci sayısı da İlk ve ortaokulda 32, Lise’de 28’e kadar geriledi. Bu noktada Hakkari yine son sırada yer aldı.

SAĞLIKTA HALİMİZE BİN ŞÜKÜR!

Van’ın ele alındığı önemli sektörlerden biri de sağlık oldu. Son yıllarda ardı ardına 5 yıldızlı hastanelere kavuşan kentte buna rağmen hastanelere olan ilgi de çevre illerin talebiyle artarken doktor sıkıntısı en çok öne çıkan konu olmuştu. Hala Ankara’ya hasta gönderen bir il olmaktan çıkamasa da bölgedeki illere göre daha iyi bir seviyede yer aldı. 2013 yılında sağlık personeli başına düşen kişi sayısı Türkiye genelinde hekimlerde 581, hemşirelerde 557 olurken Van’da ise sağlık personeli başına düşen kişi sayısı doktorda 753, hemşirede 688 oldu. Hakkari’de hekim başına tam bin 176 kişi düşerken, Muş’ta ise bu sıyı bin 49 oldu. Van ha keza sağlık kurumlarında yatak başına düşen kişi sayısında da nispeten iyi durumda yer aldı Van’da bu sayı 445 olurken Muş’ta 544, Hakkari’de 694 oldu.

BİZİ EN ÇOK BU HASTALIK ÖLDÜRÜYOR!

Ölüm nedenleri üzerine yapılan araştırmada ise 2014 yılında Türkiye’nin yüzde 39,6’nın ölüm nedeni olan dolaşım sistemi hastalıkları Van ve bölgeye de neredeyse aynı oranda yansıdı. Yapılan araştırmada Van’daki ölüm nedeni olarak dolaşım sistemi hastalıkları yüzde 32,8 ile ilk sırada yer alırken, kentin en çok hayatını kaybetmesine neden olan ikinci hastalık ise tümörler olarak kayda geçti. Tümör ile hayatını kaybedenlerin oranı yüzde 22,0 olurken solunum sistemi hastalıkları 18,6, endokrin hastalıkları 8,9, yaralanma ve zehirlenmeler 5,6, sinir sistemi ve duyu organları hastalıkları yüzde 8,2, diğer hastalıklar ise yüzde 24,0 gibi bir oranda etki sahibi oldu. Kaba doğum hızı belli bir nüfus içinde her bin nüfus başına düşen doğum sayısı araştırmasında 2011 ile 2014 yılları arasında neredeyse aynı kalırken yüzdelik bindelik oran 28,5 ile 28,2 arasında değişti. 2011 yılında bebek ölüm hızının 12,8 olduğu kentte 2014 yılında bu oranın 16,8’e kadar ilerlediği görüldü.

SAĞLIĞIMIZDAN KISIP MİDEYE ÇALIŞIYORUZ!

Hane halkı tüketim harcamalarının da hesaplandığı araştırmada Van’ın yer aldığı TRB2 bölgesinde tüketimde başı gıda ve alkölsüz içecekler çekti. Hane halkının en büyük harcaması yüzde 28,3 olurken kentte gıdadan sonra en büyük harcama konut ve kiraya yapıldı. Harcamaların yüzde 20,1’i konut ve kiraya giderken ulaştırmaya 14,0 giyim ve ayakkabıya 8,1 ev aletleri ve bakım hizmetlerine 5,7 lokanta ve otellere 5,4 çeşitli mal ve hizmetlere ise 5,3 oranında harcama yapıldığı gözlendi. Harcamaların 4,3’ünün alkollü içeceklere yer aldığı dikkat çekerken halkın sağlıkta yaptığı harcamalar ise yüzde 1,4’te kaldı.

VAN RUHSATTA BAŞI ÇEKİYOR!

2011 yılındaki depremden sonra imarda, ruhsatta ve daha bir çok alanda sıkıntı yaşayan Van büyükşehir olduktan sonra da bir bocalama döneminde geçmişti. Deprem sonrası Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın devraldığı yeni imar konusunda Büyükşehir Belediyesi ile çıkmaza girilirken kentin yeniden şekillenmesi oldukça sıkıntılı olmuştu. Buna rağmen bölgeye oranla yapı ruhsatları çok daha ileride görünürken bu artış rakamlara da yansıdı. Öyle ki 2008 yılında 193 olan yapı ruhsatı 2011’de 120’ye kadar düşmüştü. Bu rakam 2014 yılı itibariyle tam 634 oldu. Öte yandan emlak sektöründeki kriz konut satışını ise olumsuz etkilemeye devam ediyor. İnşaat sektörünün ağır aksak ilerlediği kentte 2014 yılında 2907 konut satılırken 2015 yılı Temmuz ayında ise bu rakam 1776 olarak tespit edildi.

İYİ SU İÇİYORUZ!

Araştırmada farklı alanlarda yapılan bazı araştırmalarda ise şu sonuçlar çıktı: 2014 yılında toplam tarım alanı ve ekilen alana dair yapılan araştırmada Van’ın 3 bin 305 dekar tarım alanı olduğu tespit edilirken bunun 2 bin 214’ünün ekildiği görüldü. Van bölgede tarım alanı ve ekilen alanda zirvede yer alırken Van’ı Muş takip etti. Türkiye’de en çok küçükbaş hayvanın olduğu dile getirilen Van’ın bu oranları yüksek seviyede seyretmeye devam ederken büyükbaşın ise oldukça düşük seviyede seyrettiği görülüyor. 2014 yılı büyükbaş ve küçükbaş hayvan oranı (bin baş) Van için büyükbaşta 164 olarak yansırken küçükbaş ise 2692 olarak yer aldı. Van’ın tüketim oranlarının da verildiği raporda kişi başına toplam elektrik tüketiminde Muş ve Bitlis’in gerisinde yer aldığı görünüyor. Van 2013’te 656 kwh tüketirken Türkiye genelinde ise bu oran 2583 kwh olarak yansıyor. Öte yandan su tüketiminde ise Van bölgede başı çekiyor. Zira belediyelerden kişi başı çekilen günlük su 352 litre olarak yansıdı.

Kaynak :  http://www.sehrivangazetesi.com/haber-goctuk-gidiyoruz-24344.html

Yorumlar