SGK HESAPLAMALAR
ERCİŞLİ EMRAH İL SELVİ ANISINA BİR FOTORAF
BEN ERKAN TEKİN VAN/ ERCİŞ 1990 DOĞUMLUYUM .MEMELEKETİMİ ÇOK SEVİYORUM TAŞINI TOPRAĞINI SUYUNU.
Yeşilliği, bol suyu, verimli toprakları, doğal güzelliği ve tükenmeyen bereketiyle güzel bir yurt köşesi olan Erciş, Doğu Anadolu Bölgesinin en eski yerleşim yerlerinden biridir. Van ilinin en verimli ovası olan Erciş ovası üzerinde kurulmuştur. Doğusunda Van ilinin Muradiye, batısında Bitlis ilinin Adilcevaz ve Ağrı ilinin Patnos, kuzeyinde yine Ağrı ilinin Taşlıçay ve Diyadin ilçeleri, güneyinde ise Van Gölü bulunmaktadır. Van ilinin kuzeyinde, gölün sahilinde bir şerit halinde uzanan ve sırtını kuzeyde yüksek dağ ve tepeler yaslamış Erciş’te, her mevsim ayrı bir güzellikte yaşanır. Gölden içerilere gidildikçe çeşitli meyveleri yetiştiren bahçeleri diz boyu yükselen ekin tarlaları ve kavak ağaçlarıyla yeşilin her tonu gözler önüne serilir. Bu yüzden Erciş adı çevrede “Yeşil Erciş” olarak söylenir. Ercişli Emrah
| Seherde uğradım ben bir güzele Dedim sarhoş musun söyledi yoh yoh Ağ elleri boğum boğum kınalı Dedim bayram mıdır söyledi yoh yoh | Dedim sırma nedir dedi telimdir Dedim İnce nedir dedi belimdir Dedim Emrah nedir dedi kulumdur Dedim satar mısan söyledi yoh yoh | |
| Hayatı ‘bir masalın sisli, görüntüleri arasında gömülü kalan Ercişli Emrah, Erzurumlu Emrah’la karıştırılmıştır. XVII. Yüzyılın ilk yarısında yaşadığı sanılan Ercişli Emrah, Erciş kafesine bağlı bir Karakoyunlu köyü olan Egans’ta doğmuştur. Erciş kalesinin başbuğu Miroğlu’nun sazcısı Aşık Ahmet’in oğludur.Genç yaşta Miroğlu’nun kızı Selvihana aşık olarak sevgilisinin ardından İran ve Azerbaycan’ın batı kesimlerini gezmiş, gördüklerini duru bir Türkçe ile anlatmıştır.Emrah ile Selvihan hikayeleri Doğu ve Güney Anadolu’da birbirinden farklı beş ağızda söylenmektedir. Bu ağızları karşılaştıran Ali Saraçoğlu aşağıdaki belirlemeleri yapmaktadır:Emrah ile Selvihan hikayesinin Erzurum ağzı yedi, Erciş ağzı Emrah ile Selvihan hikayesi ise başlıca on parçaya bölünebilir.Aşk, her iki ağızda da bir nevruz sabahı başlar. Emrah, Çelebibağı (Ercişin 5 kilometre batısında, Van gölü sahiline kurulmuş tarihi bir köy) yöresinde Şeker bulağının üstünde, uyurken pir elinden pir dolusu bade içerek Selvihana aşık olur.Erzurum anlatışında sevenler Emrah, Şah Abbas, Tiflis hakimi Kuğu Han’ın oğlu Mirze Ali, Sevilen: Selvi, Aldatıcı Kuğuhan ve Selvi’nin kardeşleri, Yardımcı: Yağıp Han, Selvi’nin tayası Nazlı, Emrah’ın babası Aşık Ahmet’tir. Erciş anlatışında Selvi’nin kardeşleri yoktur. Gaziantep anlatışında (Ali Rıza Yalgın derlemesi) Aşık Ahmet Erciş’e hariçten gelir. Selvi İran padişahının kızıdır. Emrah, Erciş’te bade içerek İran’a Selvi’yi aramaya gider. Hikayenin kahramanları Emrah, Selvi, Aşık Ahmet, Serverşah, Acemşah, Haramiler başı Ahmet Turan’dır. Erciş anlatışı ile Gaziantep anlatışının birlik motifi, Emrah’ın esirliğidir. Gaziantep anlatışında Emrah Haramiler başı Ahmet Turan’ın, Erciş anlatışında ise Ağrı dağında bir mağarada Kurtlarının başının elinde uzun zaman esir olarak kalır. Erciş anlatışında “Selvi” adı “Selbihan” olarak geçer. Erciş ve Erzurum anlatışlarının birleşik motifi önceleri Selbihan-Selvihan’ın aşık olan Şah Abbas’ın, sonradan Emrah’ın ve sevgilisinin koruyucu ve kurtarıcıları oluşudur. Yedi, parçaya bölünebilen Erzurum anlatışının ikince ve üçüncü kısımlarında Emrah üç defa hasım aşıklarla meydanlaşır. 1- Erciş’te Miroğlu’nun sarayında babası Aşık Ahmet’le 2- Horasan’da Hasan Han’ın divanında Lezgi Ahmet’le 3-İsfahan’da Şah Abbas’ın huzurunda Aşık Abbas’la. Emrah, bu üç meydanlaşmada da hasımlarını mat ederek sazlarını almaktadır. Ali Rıza Yalgın derlemesinde Emrah, Koca Aşık ve Servarşah ile meydanlaşmakta, her ikisini de mat etmektedir. Bu iki hikayede ve şiirlerinde Divan tesiri yok denecek kadar azdır. Emrah ile Selbihan hikayesinin Erciş ağzı: 1- Emrah’ın çocukluğu, 2-Babası ile Miroğlu’nun divanında meydanlaşması, 3- Şah Abbas’ın veziri Şah Budak’ın Van kalesini muhasarası, 4- Şah Budak’ın adamlarının Erciş’te, Hayvan bahçesinde Selbihan’ı kaçırarak İran’a götürmeleri, 5- Emrah’ın Selbihan’ı aramaya çıkması ve Şah Abbas’ın yanında bulması, 6- Emrah’ın Şah Abbas’ın aşıkları ile meydanlaşması, 7- Erciş’e dönüş, 8- Kuğuhan’ın oğlunun Selbihan’ı kaçırması, 9. Emrah, Kuğuhan’ın yüzünde ve işkencede, 10- Yağıp Han’ın yardımı ile Emrah’ın zindandan kurtuluşu, ikinci dönüş ve son parçalarına bölünmüştür. Her üç anlatışta da adlarının değişik olmasına karşılık bazı kahramanlar aynı hareketlerde bulunmakta, aynı olaylara sebep olmaktadırlar. Bunlardan başka adları ve sebep oldukları olaylar aynı olan kişiler üç hikayede de esas kahramanlardır. Hikayede sözü edilen Van kuşatması 1605′te başlamış ve Kuyucu Murat Paşa’nın sadrazam olduğu 1610 tarihine kadar sürmüştür; Ercişli Emrah’ın o yıllarda aşka tutulduğu ve aşağı-yukarı 18-20 yaşlarında olduğu düşünülürse, doğum tarihinin 1585 olduğu söylenebilir. | ||
Hasta Tanıları ►►
